Κείμενο: Κώστας Σκαρμαλιωράκης, Φωτογραφίες: Daimler Group
Θέλοντας να παρουσιάσει και -κυρίως- να αποδείξει στην πράξη την πρόοδο που έχει γίνει σε επίπεδο αποδοτικότητας και κατανάλωσης καυσίμου στην ναυαρχίδα φορτηγών της, το Actros, η Mercedes-Benz δεν διστάζει να… βάλει δύσκολα στον εαυτό της, για ακόμα μια φορά. Επέλεξε να πραγματοποιήσει συγκριτικές δοκιμές, όχι στο «αποστειρωμένο» περιβάλλον κάποιας πίστας αλλά στον δρόμο, και κάτω από πραγματικές συνθήκες μεταφορικού έργου.
Το σχετικό σκηνικό στήθηκε στην Λισαβόνα όπου η Mercedes-Benz παρουσίασε στους εκπροσώπους του τύπου την διαδικασία και τα αποτελέσματα δοκιμών που αποδεικνύουν πως το Actros που είναι πλέον διαθέσιμο στην αγορά εξασφαλίζει ακόμα μεγαλύτερη αποδοτικότητα και περαιτέρω μείωση της μέσης κατανάλωσης καυσίμου κατά 6,5%! Οικονομικότερο και αποδοτικότερο δηλαδή σε σχέση με το Actros που βρισκόταν στην παραγωγή μέχρι και το 2015. Σύμφωνα με τον κατασκευαστή, τα επιτεύγματα οφείλονται αφενός στην αναβαθμισμένη γραμμή μετάδοσης της κίνησης και αφετέρου σε μια πληθώρα αλλαγών και βελτιώσεων στο Actros, από τον περιφερειακό εξοπλισμό μέχρι την αεροδυναμική.
Τα φορτηγά της δοκιμής
Στις φωτογραφίες του άρθρου, το κόκκινο Actros είναι το «παλιό» και το λευκό είναι αυτό που παραλαμβάνει όποιος παραγγέλνει το φορτηγό ήδη από τα μέσα του 2016. Δύο Actros 1845 της ίδιας ουσιαστικά γενιάς, αλλά από δύο διαφορετικές περιόδους παραγωγής, προ και μετά του 2015, κλήθηκαν να αποτυπώσουν μέσω μετρήσιμων αποτελεσμάτων την τεχνολογική πρόοδο που ισχυρίζεται πως έχει κάνει ο κατασκευαστής μέσα στην τελευταία 5ετία. Η δοκιμή διεξήχθη από ανεξάρτητους δημοσιογράφους του ειδικού Τύπου της Ευρώπης, σε μια διαδρομή μήκους 4.800 χιλιομέτρων, στον πορτογαλικό αυτοκινητόδρομο Α22, από την Ταβίρα στο Λάγκος.
Τρεις ομάδες, από δύο δημοσιογράφους η κάθε μια, είχαν την ευκαιρία να οδηγήσουν τα δύο Actros 1845 σε μια διαδρομή με μικρή κίνηση και με ανηφορικές/κατηφορικές κλίσεις που την καθιστούν ιδανική για αυτό το είδος της δοκιμής. Κάθε ομάδα είχε στην διάθεσή της δύο ημέρες για να οδηγήσει και να συλλέξει δεδομένα, μέσα από δύο διαδρομές των 200 χιλιομέτρων την ημέρα. Κάθε φορτηγό οδηγήθηκε με το ίδιο πρόγραμμα οδήγησης και με τις ίδιες ταχύτητες και περιορισμούς (κανόνες) προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι μετρήσεις είναι άμεσα συγκρίσιμες. Επιπλέον, οι συχνές εναλλαγές των οδηγών και των ρυμουλκούμενων «ακύρωσαν» στην ουσία τυχόν πιθανές συνέπειες από την διαφορετικότητα αυτών των παραγόντων.
Νέο πρόγραμμα οδήγησης
Εξωτερικά είναι δύσκολο να αναγνωρίσει κανείς τη διαφορά στα δύο φορτηγά, με εξαίρεση την μικρή διαφορά στο πλευρικό χείλος του πίσω σπόιλερ, κάτι που αποδεικνύει πως πάντα υπάρχει περιθώριο βελτίωσης του αεροδυναμικού συντελεστή. Η πλειονότητα των μέτρων που οδηγούν στην περαιτέρω μείωση της κατανάλωσης καυσίμου του νέου Actros δεν είναι προφανή με την πρώτη ματιά. Ο κινητήρας είναι πιο αποδοτικός λόγω του μειωμένου ρυθμού ανακύκλωσης καυσαερίων αλλά και πιο ισχυρός στο χαμηλό φάσμα περιστροφής του. Παράλληλα, οι άξονες μετάδοσης παράγουν λιγότερη εσωτερική τριβή ενώ ευφυείς βοηθητικές συσκευές όπως ο νέος εναλλάκτης και η ηλεκτρονικά ελεγχόμενη αντλία του συστήματος διεύθυνσης συμβάλλουν στην μείωση της κατανάλωσης. Τον ίδιο στόχο έχει και η βελτίωση του προγράμματος εναλλαγής των σχέσεων του αυτόματου κιβωτίου ταχυτήτων PowerShift. Η βελτίωση αυτή επιτρέπει στο PPC (Predictive Powertrain Control) να χειριστεί την τοπογραφία με διαφορετικό τρόπο στο λευκό Actros, προς όφελος της κατανάλωσης. Στην πράξη αυτό σημαίνει πως σε δρόμους με έντονη ανηφορική κλίση το πρόγραμμα θα επιλέξει για το λευκό Actros την 11η σχέση πριν ξεκινήσει η ανηφόρα και θα διέλθει χωρίς άλλη αλλαγή. Στο κόκκινο Actros το πρόγραμμα θα αφήσει την 12η σχέση μέχρι το φορτηγό να μπει στην κλίση και έπειτα θα «κατεβάσει» στην 10η σχέση.
Μια άλλη διαφορά που παρατήρησαν οι δοκιμαστές στο πρόγραμμα οδήγησης ήταν η πιο εκτεταμένη χρήση του EcoRoll και μάλιστα χωρίς απώλειες στην απόδοση, μιας και η μέση ταχύτητα των δύο φορτηγών ήταν σχεδόν η ίδια.
28,8 Λίτρα/100 ΧΛΜ.
Όταν το πεντάλ του γκαζιού δεν είναι πλήρως πιεσμένο, η γενική αρχή είναι η εξής: όσο χαμηλότερη είναι η ταχύτητα του κινητήρα, τόσο χαμηλότερη είναι η κατανάλωση καυσίμου. Ο λόγος είναι ότι όσο μεγαλύτερη είναι η ταχύτητα του κινητήρα, τόσο μεγαλύτερες είναι οι μηχανικές απώλειες.
Τα διαθέσιμα αποθέματα ισχύος είναι επίσης ζωτικής σημασίας. Από αυτή την άποψη το «ενημερωμένο» Actros 1845 ξεπερνάει τον προκάτοχό του, για παράδειγμα σε ανηφορικά τμήματα της διαδρομής, με αποτέλεσμα λιγότερες αλλαγές ταχυτήτων και άρα λιγότερες διακοπές στην παροχή της δύναμης, οι οποίες μπορεί να έχουν αρνητική επίδραση στην κατανάλωση καυσίμου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πως το Actros με τον κινητήρα 2ης γενιάς είναι σε θέση να αλλάξει μια ταχύτητα νωρίτερα από το «παλιό» Actros.
Μια άλλη, μεγάλη διαφορά είναι πως το εύρος των στροφών στο οποίο εφαρμόζεται πλήρη ροπή είναι τώρα μεγαλύτερο κάτι που επιτρέπει στον νέο κινητήρα OM 471 να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε κλίση με πλήρη ισχύ.
Προκειμένου να εξαλειφθούν πιθανές αποκλίσεις στις μετρήσεις κατανάλωσης του καυσίμου, οι υπεύθυνοι τεχνικοί των δοκιμών πραγματοποίησαν μέτρηση μάζας και όχι όγκου. Έτσι, οι δεξαμενές απομακρύνθηκαν από τα φορτηγά, πριν και μετά τις διαδρομές έτσι ώστε να ζυγιστούν. Η μετατροπή των κιλών σε λίτρα επέτρεψε τον προσδιορισμό της πραγματικής κατανάλωσης, με εξαιρετική ακρίβεια.
Έτσι λοιπόν, στο τέλος της δοκιμαστικής διαδρομής οι δεξαμενές καυσίμων των δύο φορτηγών ζυγίστηκαν ξανά. Αυτή του κόκκινου Actros ήταν κατά 132,7 κιλά ελαφρύτερη ενώ αυτή του λευκού Actros βρέθηκε κατά 123,2 κιλά ελαφρύτερη, που «μεταφράζεται» σε μέση κατανάλωση καυσίμου 30,5 λίτρα και 28,8 λίτρα ανά 100 χλμ. αντίστοιχα. Η εντυπωσιακή διαφορά του 6% στην κατανάλωση των φορτηγών μπορεί να φτάσει -σύμφωνα με τον κατασκευαστή- μέχρι και το 10,6% στην περίπτωση που επιλεχθεί και για τα δύο φορτηγά το πρόγραμμα οδήγησης «eco mode».
Πολλές καινοτομίες
Ο βελτιστοποιημένος κινητήρας παίζει βασικό ρόλο στην προσπάθεια επίτευξης αυτών των αποτελεσμάτων. Χωρίς καμία απώλεια στην απόδοση, η τελευταία γενιά του OM 471 εξασφαλίζει μείωση κατά 3% στην κατανάλωση καυσίμου, όντας πιο αποτελεσματικός στο χαμηλό φάσμα περιστροφής του. Ο κινητήριος πίσω άξονας με νέο λόγο i=2.533 είναι εξοπλισμένος με σύστημα μεταβλητής παροχής λαδιού, το οποίο μειώνει την κατανάλωση κατά 0,5% μέσω της μείωσης των τριβών.
Η μείωση της κατανάλωσης καυσίμου, συνολικά κατά 6,5% καθώς και η απόφαση του κατασκευαστή για περισσότερη χρήση SCR και μείωση της χρήσης του EGR επέφεραν μια ελαφρά αύξηση -κατά 5% περίπου- της κατανάλωσης του (πολύ φθηνότερου) AdBlue που απαιτείται για τον καθαρισμό των καυσαερίων. Σύμφωνα με τα νέα δεδομένα των καταναλώσεων, ένα νέο Mercedes-Actros, σε μια απαιτητική διαδρομή με πλήρες φορτίο και ετήσια χιλιομετρική απόσταση 130.000 χλμ. θα εξοικονομούσε περίπου 2.200 λίτρα καυσίμου και θα μείωνε τις εκπομπές CO2 κατά έξι τόνους περίπου.
Μέσο βελτίωσης της απόδοσης που σχετίζεται άμεσα με τον κινητήρα είναι το σύστημα ψεκασμού X-Pulse, το μοναδικό σύστημα common rail με ενισχυτικό πίεσης στο μπεκ ψεκασμού και απεριόριστη ευελιξία όσον αφορά στην μοντελοποίηση της διαδικασίας της έκχυσης. Με ακροφύσιο οκτώ οπών, αυξάνει την μέγιστη παροχή κατά 10% ενώ ταυτόχρονα η νέα γεωμετρία του κυλίνδρου/εμβόλου αυξάνει τον λόγο συμπίεσης σε 18,5:1 και μειώνει τον ρυθμό ανακύκλωσης των καυσαερίων.
Ο ασύμμετρος ψεκασμός είναι ένα ακόμα νέο χαρακτηριστικό. Κατά την κανονική λειτουργία οδήγησης, τα μπεκ ψεκασμού των έξι κυλίνδρων του OM 471 τροφοδοτούνται με την ίδια ποσότητα καυσίμου. Εάν απαιτείται αναγέννηση του φίλτρου σωματιδίων ντίζελ σε χαμηλά φορτία, ρυθμίζεται ένας υψηλότερος -έως και κατά 50%- ρυθμός EGR προκειμένου να αυξηθεί η θερμοκρασία των καυσαερίων.
Ένας νέος ασύμμετρος υπερσυμπιεστής είναι εν μέρει υπεύθυνος για την γρήγορη και ουσιαστική αύξηση της παροχής ισχύος στο χαμηλό πεδίο στροφών. Πρόκειται για έναν στροβιλοσυμπιεστή που προσαρμόζεται στις απαιτήσεις του κινητήρα και εντυπωσιάζει με την εξαιρετική του απόδοση. Από τεχνική άποψη, η διαφορά του από όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα είναι ότι διαθέτει σταθερή (και όχι μεταβλητή) γεωμετρία στροβίλου, κάτι που καθιστά λιγότερο περίπλοκη την κατασκευή και λιγότερο επιρρεπής σε πιθανή αστοχία.
Σημαντικό είναι επίσης πως ο κατασκευαστής στόχευσε στην δημιουργία ενός ακόμα πιο αξιόπιστου και πιο ανθεκτικού κινητήρα. Η βασική ιδέα εξέλιξης της νέας γενιάς OM 471 ήταν η παράλειψη εξαρτημάτων που δεν είναι απαραίτητων και που μπορεί να προκαλέσουν δυσλειτουργία.
Από τις καινοτομίες που αναπτύχθηκαν στην τελευταία γενιά κινητήρων Mercedes-Benz επωφελείται και ο μεγάλος κινητήρας OM 473 15,6 λίτρων.
Δια ταύτα
Αναμφισβήτητα, η μείωση της κατανάλωσης καυσίμου κατά 15% σε μόλις πέντε χρόνια αποτελεί ένα… άπιαστο ρεκόρ της Mercedes-Benz. Η είσοδος στο 2011 και η μετάβαση από το Actros Euro 5 της προηγούμενης γενιάς στο νέο Actros και στην τεχνολογία Euro 6, η πρόοδος είναι αξιοσημείωτη. Το νέο Actros πέτυχε ένα -5% με το «καλημέρα» το 2011 ενώ έναν χρόνο αργότερα το εξελιγμένο Cruise Control PPC (Predictive Cruise Control) «έριξε» ακόμα ένα 5% την μέση κατανάλωση του φορτηγού. Ακολούθησε η τελευταία γενιά του OM 471 και μια επιπλέον μείωση 3% στην κατανάλωση ενώ περισσότερο από 2% έχουν συμβάλει περαιτέρω βελτιώσεις σε διάφορους τομείς.
