Κείμενο: Κώστας Σκαρμαλιωράκης, Φωτογραφίες: Αρχείο YouTruck
Κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, η αυτοκινητοβιομηχανία κατάφερε να «παντρέψει» δύο αντικρουόμενους στόχους: την ανάγκη για μείωση των εκπομπών, με αυτή για βελτίωση της αποδοτικότητας των καυσίμων. Οι αυστηρές νόρμες της ΕΕ ανάγκασαν τους κατασκευαστές να δώσουν προτεραιότητα στην μείωση των εκπομπών επιτυγχάνοντας να υπάρχουν σήμερα πετρελαιοκινητήρες που είναι καθαρότεροι από ποτέ και που πληρούν τουλάχιστον τις προδιαγραφές Euro 6. Έτσι το σύνολο του κλάδου εστιάζει -εντατικά πια- τα τελευταία δύο χρόνια στην μείωση της κατανάλωσης καυσίμου.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέχρι σήμερα οι εκπομπές NOx έχουν μειωθεί περισσότερο από 95% χάρη στους σχετικούς κανονισμούς Euro και US10 σε Ευρώπη και Αμερική αντίστοιχα, ωστόσο αυτό επέφερε αρνητική επίδραση στην απόδοση του κινητήρα σε σχέση με την κατανάλωση. Οι περισσότεροι κατασκευαστές κατάφεραν να μειώσουν την κατανάλωση βελτιώνοντας άλλους τομείς (π.χ. το απόβαρο, την κύλιση κ.α.) έτσι ώστε η συνολική κατανάλωση ενός σύγχρονου φορτηγού να μην εμφανίζεται αυξημένη σε σχέση με το παρελθόν.
Με τις προδιαγραφές ρύπων να γίνονται ολοένα και αυστηρότεροι, οι κατασκευαστές φορτηγών «πονοκεφαλιάζουν» για το αν και πώς μπορούν να αντεπεξέλθουν στις νέες προκλήσεις. Για παράδειγμα στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τους νέους κανονισμούς που έχουν θεσπιστεί, όλα τα φορτηγά που κατασκευάζονται από το 2021 και μετά θα πρέπει να εκπέμπουν 24% λιγότερο CO2 από ότι τα φορτηγά του 2018. Παρόμοια νομοθεσία υποκινείται σταδιακά σε ΕΕ, Ιαπωνία και Κίνα και το ερώτημα που γεννάται είναι το πώς όλο αυτό θα επηρεάσει τα τμήματα R&D (Έρευνα και Ανάπτυξη) των κατασκευαστών.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η απάντηση θα δοθεί μέσα από την εξέλιξη και τον σχεδιασμό νέων concepts που θα έχουν στόχο την αύξηση της αποδοτικότητας των εμπορευματικών μεταφορών κατά 50%. Μερικές από τις βελτιώσεις που προβλέπεται να δούμε στα φορτηγά του μέλλοντος είναι η χρήση ελαφρών υλικών, οι υψηλής μηχανικής αεροδυναμικές επιφάνειες, τα ελαστικά χαμηλής αντίστασης και τα συστήματα ανάκτησης της εκλυόμενης ενέργειας.
Willem-Jan Majoor
«Έχω δει οδηγό να εξοικονομεί καύσιμο πάνω από 40%!» Αυτό αναφέρει μεταξύ άλλων σε δηλώσεις του ο Willem–Jan Majoor, εκπαιδευτής οδηγών της Volvo Trucks.
Ο Willem-Jan Majoor εκπαιδεύει οδηγούς φορτηγών τα τελευταία σχεδόν 30 χρόνια. Έχοντας αναλάβει στην καριέρα του από αρχάριους μέχρι πολύ έμπειρους επαγγελματίες, με δεκαετίες εμπειρίας καταλήγει σε ένα συμπέρασμα. Πως δεν έχει ακόμη συναντήσει έναν οδηγό ο οποίος δεν θα μπορούσε να μάθει κάτι νέο από τα πρακτικά μαθήματά του. Ας δούμε τι απαντάει σχετικά με το επάγγελμά του.
Πόσο μπορεί ένας οδηγός να επηρεάσει την κατανάλωση καυσίμου ενός φορτηγού;
Ο οδηγός έχει τεράστια επιρροή στην κατανάλωση καυσίμου ενός φορτηγού, στην πραγματικότητα αποτελεί τον μεγαλύτερο παράγοντα θα μπορούσα να πω. Η διαφορά σε καύσιμο ανάμεσα στην επίδοση ενός καλά εκπαιδευμένου οδηγού και ενός μέσου οδηγού ανέρχεται περίπου σε 10%. Αλλά έχω συναντήσει οδηγούς που κατάφεραν να εξοικονομήσουν 40% καυσίμου! Ακόμα όμως και λίγη οικονομία να επιτυγχάνει κανείς, το όφελος μπορεί να είναι τεράστιο εάν υπολογίσουμε πόσα χιλιόμετρα κάνει ένα φορτηγό τον χρόνο.
Πώς βοηθούν τα πρακτικά μαθήματα εκπαίδευσης έναν οδηγό;
Ξεκινάμε με την ανάλυση των επί μέρους χαρακτηριστικών των τεχνικών οδήγησης και της συμπεριφοράς του οδηγού, κατά την διάρκεια διάφορων συνθηκών που προκύπτουν στο μεταφορικό έργο που εκτελεί. Με αυτήν την ανάλυση εντοπίζουμε τους τομείς στους οποίους μπορεί ο οδηγός να βελτιωθεί. Για παράδειγμα κάποιος μπορεί να διατηρεί πολύ χρόνο το ρελαντί ενός ένας άλλος να πραγματοποιεί πολλές περιττές αλλαγές ταχυτήτων. Στην συνέχεια καταρτίζουμε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης που εστιάζει σε αυτούς ακριβώς τους τομείς που υστερεί -και μπορεί να βελτιώσει- ο οδηγός.
Οι οδηγοί εκφράζουν ανησυχίες για το αν η οικονομική οδήγηση θα έχει επιπτώσεις στην παραγωγικότητά τους;
Ναι αυτό συμβαίνει, ειδικά με τους οδηγούς που συχνά βιάζονται, τρέχουν. Για παράδειγμα έχουμε οδηγούς στην Ολλανδία που μεταφέρουν λουλούδια και οι οποίοι οφείλουν να τηρούν αυστηρά χρονοδιαγράμματα. Εμείς ωστόσο μπορούμε να τους βοηθήσουμε να γίνουν πιο παραγωγικοί με το να τους δείξουμε πώς να αυξήσουν την μέση ταχύτητά τους. Είναι όλα θέμα «ανάγνωσης» των συνθηκών που τις οποίες έρχεται κανείς αντιμέτωπος στο καθημερινό του δρομολόγιο.
Μπορεί ακόμα και οι πιο έμπειροι οδηγοί να μάθουν κάτι καινούργιο μέσα από τα μαθήματα εκπαίδευσης;
Στην πραγματικότητα αυτό συμβαίνει πολύ συχνά. Συναντώ οδηγούς με περισσότερα από 30 χρόνια εμπειρίας που αισθάνονται ότι δεν έχουν τίποτα να μάθουν από εμένα. Αλλά τα φορτηγά αλλάζουν, προστίθενται νέα χαρακτηριστικά και τεχνολογίες που θα πρέπει κανείς να τα γνωρίζει και να τα χρησιμοποιεί σωστά προκειμένου να μεγιστοποιήσει τα οφέλη.
Η κατάρτιση του οδηγού είναι λοιπόν μια συνεχής διαδικασία;
Είναι σημαντικό ένας οδηγός να βρίσκεται σε ένα πρόγραμμα τακτικής κατάρτισης έως ότου επιτευχθούν οι επιθυμητοί στόχοι σε επίπεδο κατανάλωσης καυσίμου. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος, τη στιγμή που σταματά η κατάρτιση, ένας οδηγός να επανέλθει στις παλιές συνήθειες. Για αυτό το λόγο προσωπικά συστήνω ένα επαναληπτικό μάθημα κάθε λίγα χρόνια αλλά στο μεταξύ είναι σημαντικό να τηρεί κανείς όσα έχει μάθει στην εκπαίδευση.
Σε ποιες συνήθειες έχουν την τάση να επανέρχονται συχνά οι οδηγοί;
Η χειρότερη συνήθεια είναι η πέδηση χωρίς λόγο. Προσπαθούμε να μάθουμε τους οδηγούς να αποκτούν τη σωστή ταχύτητα πριν από τη στροφή ή τον κυκλικό κόμβο ώστε να μην χρειαστούν φρένα. Αυτή η συνήθεια δεν είναι μόνο σπατάλη καυσίμου αλλά και φθορές σε φρένα και ελαστικά.
Υπάρχουν πλεονεκτήματα στο να εκπαιδευτεί κανείς από τον κατασκευαστή σε σχέση με το να το κάνει σε έναν ανεξάρτητο πάροχο;
Πολύ απλά, γνωρίζουμε καλύτερα τα φορτηγά. Έχουμε λάβει την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση και ενημέρωση από την Volvo Trucks και πραγματικά γνωρίζουμε πώς να μεγιστοποιούμε τα οφέλη από την χρήση των επί μέρους χαρακτηριστικών ενός φορτηγού.
Εκτός από την μείωση στην κατανάλωση καυσίμου, προκύπτουν και άλλα οφέλη από ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης οδηγών;
Φυσικά! Πολλές από τις τεχνικές οδήγησης που διδάσκουμε εστιάζουν στην ενεργητική ασφάλεια. Άλλα οφέλη προκύπτουν από τις μειωμένες φθορές, καθώς μια κακή τεχνική οδήγησης αυξάνει τις φθορές σε φρένα και ελαστικά. Και τέλος, μην ξεχνάμε πως αυξάνεται η παραγωγικότητα, αφού ο οδηγός μαθαίνει σταδιακά πως να κινείται με μεγαλύτερη μέση ωριαία ταχύτητα.
Βελτιώστε την τεχνική σας
Πως μπορείτε να είστε σίγουροι ότι οδηγείτε αποδοτικά;
Δεν είναι τόσο εύκολο να το διαπιστώσεις απλά και μόνο μετρώντας την ποσότητα καυσίμου που χρησιμοποιείς. Η κατανάλωση καυσίμου είναι σχετική και εξαρτάται από ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων του καιρού, της κίνησης, του φορτίου, της τοπογραφίας και των προδιαγραφών του φορτηγού. Το «Driver Training» κάθε κατασκευαστή εστιάζει στην διαμόρφωση ενός οδηγικού προφίλ που θα αποφέρει όσο το δυνατόν μεγαλύτερα αποτελέσματα στην απόδοση.
- Ιδανική ταχύτητα
Ιδανικά, ένας οδηγός θέλει να φτάσει την κατάλληλη ταχύτητα ταξιδίου όσο το δυνατόν γρηγορότερα και να την διατηρήσει χωρίς διακυμάνσεις. Σε αυτό βοηθούν σήμερα τα σύγχρονα συστήματα των φορτηγών όπως το ACC (Adaptive Cruise Control), ωστόσο ακόμα και εάν δεν υπάρχουν μπορεί κανείς να βελτιώσει τις επιδόσεις του αν δεν υπερβεί σε ταχύτητα τα 85 χλμ./ώρα. Έτσι, εάν ο χρόνος δεν είναι απολύτως κρίσιμος παράγοντας παραμείνετε κάτω από τα 85 χλμ./ώρα καθώς η αντίσταση του αέρα αυξάνει πάρα πολύ την κατανάλωση.
- Πρόβλεψη και πέδηση
Κατά την επιτάχυνση, το καύσιμο μετατρέπεται σε ενέργεια που ωθεί το φορτηγό προς τα εμπρός. Κάθε φορά που επενεργούν τα φρένα, αυτή η ενέργεια μετατρέπεται σε θερμότητα και χάνεται μέσα από το σύστημα πέδησης. Για αυτό το λόγο πρέπει να φρενάρει κανείς όσο γίνεται λιγότερο έτσι ώστε να μην γίνεται σπατάλη καυσίμων. Δεν είναι δυνατόν να αποφευχθεί εντελώς η πέδηση αλλά μπορεί να ελαχιστοποιηθεί μέσα από μια διαδικασία συνεχούς πρόβλεψης από πλευράς του οδηγού σε σχέση με όσα συμβαίνουν στον δρόμο (αυξημένη κίνηση, στάσεις, φανάρια κ.α.)
- Γραμμή κίνησης
Οι αλλαγές ταχυτήτων κοστίζουν σε καύσιμο, για αυτό είναι σημαντικό το φορτηγό να επιταχύνει προς την ιδανική ταχύτητα ταξιδίου με τον ταχύτερο και αποτελεσματικότερο τρόπο, φυσικά χωρίς kick-down. Είναι απαραίτητο ο οδηγός να θυμάται να παραμένει πάντα μέσα στην πράσινη περιοχή του στροφομέτρου, ακόμα και όταν διέρχεται ανηφορικά τμήματα του δρόμου.
- Στάση
Ο χρόνος κατά τον οποίο το όχημα μένει στο ρελαντί αποτελεί μια τεράστια σπατάλη καυσίμου, οπότε είναι προτιμότερο να σβήνει ο κινητήρας όποτε αυτό είναι εφικτό. Συχνά είναι ωφέλιμο να αφήνει κανείς το φορτηγό να «ζεσταθεί» πριν την εκκίνηση αλλά όχι περισσότερο από 1-2 λεπτά. Αντίθετα, πριν το σβήσιμο, ο κινητήρας αρκεί να μείνει στο ρελαντί για 30 δευτερόλεπτα το πολύ.
