13 Απριλίου 2003: Τουριστικό λεωφορείο μεταφέρει 49 μαθητές της Α΄ Λυκείου, οι οποίοι επιστρέφουν στο Μακροχώρι Ημαθίας, μετά την εκδρομή τους στην Αθήνα. Από τον Έβρο κατεβαίνει μια νταλίκα με ρυμουλκούμενη καρότσα, που μεταφέρει φύλλα ξυλείας-νοβοπάν στην Αθήνα. Στην κοιλάδα των Τεμπών, σε μια στροφή, ο οδηγός της νταλίκας χάνει τον έλεγχο, μπαίνει στο αντίθετο ρεύμα και συγκρούεται πλαγιομετωπικά με το λεωφορείο. 21 μαθητές χάνουν βίαια τη ζωή τους. Ασύλληπτο το μέγεθος της τραγωδίας, ακόμη μας στοιχειώνει.
Για τη σύγκρουση των δύο οχημάτων, φορτηγού και λεωφορείου, και το ολέθριο αποτέλεσμα αυτής της σύγκρουσης, οι αιτίες ήταν παράβαση διατάξεων του ΚΟΚ, υπέρβαρο φορτίο, επισφαλής φόρτωση και πειραγμένοι ταχογράφοι.
Για πρώτη φορά τότε το πανελλήνιο ακούει για «κλέφτες» στους ταχογράφους (συσκευές που τοποθετούνται για να κλέβει ο ταχογράφος ώρες οδήγησης και χιλιόμετρα). Την επόμενη μέρα, μετά το τραγικό αυτό δυστύχημα, «φορτηγά και λεωφορεία περίμεναν έξω από το μαγαζί για να βγάλουν τους «κλέφτες», φοβούμενοι ελέγχους της Τροχαίας συνεπεία του συμβάντος», δηλώνει χαρακτηριστικά παλαιός τεχνίτης ταχογράφου.
Είναι όμως αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο οι παρεμβάσεις στους ταχογράφους; Και πώς έχει διαμορφωθεί η κατάσταση σήμερα, ύστερα από 20 σχεδόν χρόνια;
Σύμφωνα με δελτίο Τύπου της Ελληνικής Αστυνομίας (22-01-2020), σε ελέγχους που πραγματοποίησε η Τροχαία Ορεστιάδας, το χρονικό διάστημα Μάρτιος – Δεκέμβριος του 2019 βεβαιώθηκαν συνολικά 490 παραβάσεις των διατάξεων για τους ταχογράφους. Εντοπίστηκαν 14 φορτηγά (τα 12 με αλλοδαπές πινακίδες, τα 2 με ελληνικές), που είχαν μηχανισμούς επέμβασης στην ορθή καταγραφή των δεδομένων από τον ταχογράφο του οχήματος. Και διαπιστώθηκε ότι οι πραγματικές ώρες εργασίας του οδηγού, η ταχύτητα του οχήματος και τα διανυθέντα χιλιόμετρα δεν αποτυπώνονταν σωστά. Στους ελέγχους αυτούς της Τροχαίας Ορεστιάδας εντοπίστηκαν επίσης 11 οχήματα, οι οδηγοί των οποίων έκαναν χρήση ψηφιακής κάρτας ταχογράφου άλλου ατόμου. Από τα 11 αυτά οχήματα τα 8 είχαν αλλοδαπές πινακίδες τα 3 ελληνικές.
Το 2020 οι έλεγχοι της Τροχαίας Ορεστιάδας εντόπισαν 72 φορτηγά με μηχανισμούς αλλοίωσης των δεδομένων των ταχογράφων. Από αυτά, τα 60 φορτηγά είχαν αλλοδαπές πινακίδες, τα 12 ελληνικές.
Στα μέσα ενημέρωσης επίσης, ανά τακτά διαστήματα, εμφανίζονται ειδήσεις όπως οι ακόλουθες:
• «Ιόνια Οδός: 20 «πειραγμένοι» ταχογράφοι σε φορτηγά»
• «Με πειραγμένους ταχογράφους έρχονται τα αλλοδαπά»
• «Ιωάννινα: εντοπίστηκαν φορτηγά με ξένες πινακίδες και «πειραγμένους» ταχογράφους».
Ποιες συνέπειες μπορεί να έχει ένας πειραγμένος ταχογράφος για τον οδηγό του οχήματος, αλλά και για την κυκλοφορία των άλλων οχημάτων στο οδικό δίκτυο;
Οι επεμβάσεις στους ταχογράφους επηρεάζουν διάφορα συστήματα των οχημάτων, όπως το ταχύμετρο, τον περιοριστή ταχύτητας, το σύστημα ευστάθειας και την υποβοήθηση των φρένων.
Εύκολα μπορεί κανείς να συμπεράνει πόσο επικίνδυνη καθίσταται έτσι η κυκλοφορία αυτών των οχημάτων. Όχι μόνο για τους ίδιους τους οδηγούς αυτών των οχημάτων με τους πειραγμένους ταχογράφους, αλλά και για όσους κινούνται στους δρόμους ανυποψίαστοι και αθώοι.
Μια ματιά στις ειδήσεις και βλέπουμε τίτλους όπως:
• «Ανατροπή νταλίκας λίγο πριν τα διόδια Μεσοχωρίου στη Λάρισα – Πληροφορίες θέλουν τον οδηγό της νταλίκας να αποκοιμήθηκε στο τιμόνι»
• «Παραλίγο τραγωδία σε τούνελ με νταλίκα στον Άγιο Κωνσταντίνο»
• «Έκτακτο: Ανατροπή Νταλίκας στην Αθηνών – Θεσσαλονίκης, ουρές χιλιομέτρων!»
Η επέμβαση στον ταχογράφο μπορεί να γίνει με τη χρήση ενός μαγνήτη ή την τοποθέτηση ενός καλωδίου με διακόπτη. Πιο σύνθετη μέθοδος είναι η χρήση ηλεκτρονικών κυκλωμάτων, που ενεργοποιούνται με τηλεχειρισμό. Εφαρμόζονται επίσης μέθοδοι εισαγωγής παράνομου λογισμικού εντός του ταχογράφου, κάτι που απαιτεί ιδιαίτερη γνώση και εμπειρία για να ελεγχθεί με επιτυχία από τις αρμόδιες αρχές. Αρχικά τις επεμβάσεις αυτές τις πραγματοποιούσαν τεχνίτες συνεργείων ταχογράφου. Όμως η κατάσταση πλέον έχει αλλάξει. Τώρα τη θέση τους έχουν πάρει ηλεκτρολόγοι και προγραμματιστές, οι οποίοι δραστηριοποιούνται κυρίως σε ανατολικές χώρες, αλλά και στη χώρα μας.
Προβάλλουν μερικά ακόμη κρίσιμα ερωτήματα που χρειάζεται να μας προβληματίσουν και να μας απασχολήσουν όσον αφορά το θέμα των ταχογράφων: Τι γίνεται με τα εργατικά δικαιώματα των επαγγελματιών οδηγών; Πώς επηρεάζουν τα κέρδη των εταιρειών οι πειραγμένοι ταχογράφοι; Τι συνέπειες έχει ο αθέμιτος αυτός ανταγωνισμός στον κλάδο των μεταφορών;
Όταν οι ταχογράφοι «πειράζονται»,για να μην αποτυπώνονται τα χιλιόμετρα, τότε δεν αποτυπώνονται σωστά ούτε οι πραγματικές ώρες εργασίας του οδηγού, ούτε οι πραγματικές ώρες ανάπαυσης. Είναι προφανές ότι έτσι, εκτός από τους σοβαρούς κινδύνους που προαναφέραμε, καταστρατηγούνται τα εργατικά δικαιώματα των επαγγελματιών οδηγών. Οι οποίοι υποχρεώνονται να δουλεύουν περισσότερες ώρες και να αναπαύονται λιγότερο χρόνο από αυτό που επιβάλλουν το δίκαιο και η ασφαλής οδήγηση. Το 2020, σε ελέγχους της Τροχαίας Ορεστιάδας 68 παραβάσεις αφορούσαν υπερβάσεις στο χρόνο οδήγησης και 36 περιπτώσεις παραβίαζαν το χρόνο ανάπαυσης των οδηγών. Με τον τρόπο αυτό επίσης επηρεάζονται οι θέσεις εργασίας, και άλλοι επαγγελματίες οδηγοί στερούνται τη δυνατότητα να εργαστούν.
Ένα ακόμη σοβαρό ζήτημα που προκύπτει από την παράνομη πρακτική των πειραγμένων ταχογράφων, είναι ο αθέμιτος ανταγωνισμός στον τομέα των μεταφορών. Πολλές φορές ο ανταγωνισμός αυτός πραγματοποιείται εις βάρος ελληνικών επιχειρήσεων, που καταγράφουν απώλειες μεταφορικού έργου από παραβατικές αλλοδαπές εταιρείες.
Εντύπωση και προβληματισμό προκάλεσε πρόσφατα η διαμαρτυρία οδηγών βουλγάρικων φορτηγών, που δήλωσαν ότι παρενοχλούνται από την ελληνική αστυνομία, όταν τους σταματά για να κάνει τη δουλειά της και να ελέγξει τα οχήματα για πειραγμένους ταχογράφους.
Σε περίπτωση που επανειλημμένα βρεθούν με πειραγμένους ταχογράφους εταιρείες, εφαρμόζει άραγε το Υπουργείο Μεταφορών κάποια εχέγγυα αξιοπιστίας των μεταφορικών επιχειρήσεων, όπως προβλέπεται;
Το αντικείμενο ελέγχου των φορτηγών, και ιδιαίτερα των παράνομων και επικίνδυνων παρεμβάσεων στους ταχογράφους, είναι πολυσύνθετο.
– Εφαρμόζει η χώρα μας τους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα των μεταφορών;
– Ποιες είναι οι Αρμόδιες αρχές ελέγχου για τον ταχογράφο στη χώρα μας;
– Τι αποτελέσματα έχουν να επιδείξουν μέχρι σήμερα;
– Τι πρόστιμα επιβάλλουν;
– Επιβάλλονται κανόνες, που διασφαλίζουν τον εργαζόμενο οδηγό και τις ελληνικές επιχειρήσεις μεταφορών;
Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που θα διερευνήσουμε στο β’ μέρος αυτής της έρευνας.
